سنسور دمای ماشین: عملکرد، انواع و نشانه‌های خرابی
سنسور دمای ماشین یکی از اجزای حیاتی در سیستم کنترل موتور خودرو است. این سنسور وظیفه اندازه گیری دمای مایع خنک‌کننده موتور و ارسال این اطلاعات به ECU (واحد کنترل الکترونیکی موتور) را بر عهده دارد. اطلاعاتی که این سنسور ارسال می‌کند برای مدیریت عملکرد موتور، کاهش مصرف سوخت، جلوگیری از داغ شدن بیش از حد موتور و بهبود راندمان کلی خودرو اهمیت دارد.
در این مقاله، عملکرد سنسور دمای خودرو، انواع مختلف آن، علائم خرابی، روش‌های تست و تعویض و اهمیت این قطعه در عملکرد خودرو بررسی خواهد شد.
آنچه در ادامه مطلب خواهید خواند
عملکرد سنسور دمای ماشین
سنسور دما معمولاً از یک مقاومت متغیر به نام ترمیستور (Thermistor) تشکیل شده که با تغییر دما، مقاومت آن نیز تغییر می‌کند. دو نوع ترمیستور در این سنسورها به کار می‌روند:
- NTC (Negative Temperature Coefficient): در این نوع، با افزایش دما مقاومت کاهش می‌یابد.
- PTC (Positive Temperature Coefficient): در این نوع، با افزایش دما مقاومت افزایش می‌یابد. این مدل کمتر رایج است.
واحد کنترل الکترونیکی (ECU) تغییرات مقاومت را دریافت کرده و آن را به مقدار دمای مایع خنک‌کننده تبدیل می‌کند. سپس ECU از این اطلاعات برای تنظیم میزان تزریق سوخت، زمان‌بندی جرقه‌زنی، روشن کردن فن رادیاتور و سایر عملکردهای مربوط به دما استفاده می‌کند.
انواع سنسور دمای ماشین
سنسورهای دمای خودرو بسته به محل نصب و نوع خودرو در انواع مختلفی تولید می‌شوند:
- سنسور دمای مایع خنک‌کننده (ECT – Engine Coolant Temperature Sensor)
- رایج‌ترین نوع سنسور دما که در مسیر سیستم خنک‌کننده نصب می‌شود و دمای آب یا ضدیخ را اندازه‌گیری می‌کند.
- سنسور دمای هوا (IAT – Intake Air Temperature Sensor)
- این سنسور در مسیر ورود هوا به موتور قرار دارد و دمای هوای ورودی را برای تنظیم ترکیب سوخت و هوا ثبت می‌کند.
- سنسور دمای روغن موتور
- دمای روغن موتور را بررسی می‌کند و در صورت افزایش بیش از حد دما، هشدارهای لازم را به راننده یا ECU ارسال می‌کند.
- سنسور دمای اگزوز (EGT – Exhaust Gas Temperature Sensor)
- این سنسور در سیستم خروجی دود نصب می‌شود و دمای گازهای خروجی را کنترل می‌کند. کاربرد ویژه‌ای در خودروهای دیزلی و مجهز به توربوشارژر دارد.
عملکرد سنسور دمای ماشین
نشانه‌های خرابی سنسور دمای خودرو
خرابی سنسور دمای ماشین می‌تواند باعث بروز مشکلات مختلفی در عملکرد موتور شود. برخی از نشانه‌های خرابی این سنسور عبارت‌اند از:
- افزایش مصرف سوخت
- در صورت ارسال اطلاعات نادرست از سوی سنسور، ECU مقدار سوخت تزریقی را اشتباه محاسبه کرده و مصرف سوخت افزایش می‌یابد.
- عدم عملکرد صحیح فن رادیاتور
- اگر سنسور دما نتواند به درستی دمای مایع خنک‌کننده را ارسال کند، فن ممکن است روشن نشود یا بیش از حد کار کند.
- مشکل در استارت سرد
- در روزهای سرد، اطلاعات نادرست سنسور می‌تواند باعث شود ECU مقدار مناسبی از سوخت را برای روشن شدن موتور تنظیم نکند.
- بالا رفتن آمپر آب یا نشانگر دما
- در برخی موارد، خرابی سنسور باعث ارسال اطلاعات اشتباه به صفحه نمایش داشبورد شده و دمای نادرستی را نشان می‌دهد.
- روشن شدن چراغ چک موتور
- یکی از رایج‌ترین نشانه‌ها، روشن شدن چراغ چک موتور است که ممکن است به دلیل ارسال اطلاعات نادرست از سنسور باشد.
- کاهش قدرت موتور
- در صورتی که اطلاعات نادرست باعث غنی شدن بیش از حد مخلوط سوخت و هوا شود، ممکن است موتور عملکرد ضعیفی داشته باشد.
روش تست سنسور دمای ماشین
برای بررسی عملکرد سنسور دما، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
- استفاده از دیاگ (OBD-II Scanner)
- با اتصال دستگاه دیاگ به خودرو، می‌توان مقدار دمایی که سنسور ارسال می‌کند را بررسی کرد و آن را با دمای واقعی مقایسه نمود.
- بررسی مقاومت سنسور با مولتی‌متر
- مولتی‌متر را در حالت اندازه‌گیری مقاومت (اهم) قرار دهید و مقدار مقاومت سنسور را در دماهای مختلف بررسی کنید. مقادیر باید مطابق با مشخصات سازنده باشد.
- بررسی سیم‌کشی و اتصالات
- سیم‌های متصل به سنسور را از نظر قطع شدن یا خوردگی بررسی کنید.
عملکرد سنسور دمای ماشین
روش تعویض سنسور دمای ماشین
در صورت خرابی سنسور، بهتر است آن را تعویض کنید. مراحل تعویض به شرح زیر است:
- خاموش کردن موتور و خنک شدن آن
- قبل از شروع کار، موتور باید کاملاً خنک باشد تا از سوختگی جلوگیری شود.
- تخلیه مقدار کمی از مایع خنک‌کننده
- اگر سنسور روی سیستم خنک‌کننده نصب شده، بهتر است مقداری از مایع خنک‌کننده را تخلیه کنید.
- باز کردن سنسور قدیمی
- سنسور را با استفاده از آچار مناسب باز کنید.
- نصب سنسور جدید
- سنسور جدید را در جای خود قرار داده و محکم کنید.
- بررسی نشتی و عملکرد صحیح
- پس از نصب، مایع خنک‌کننده را بررسی کرده و خودرو را روشن کنید تا مطمئن شوید که اطلاعات سنسور جدید صحیح است.
نتیجه‌گیری
سنسور دمای ماشین یک قطعه کوچک ولی بسیار حیاتی در سیستم خودرو است. این سنسور نقش کلیدی در تنظیم عملکرد موتور، جلوگیری از داغ شدن بیش از حد و بهبود مصرف سوخت دارد. آگاهی از نشانه‌های خرابی، روش‌های تست و تعویض این سنسور می‌تواند به بهبود کارایی خودرو و افزایش عمر مفید موتور کمک کند. بنابراین، در صورت مشاهده نشانه‌های خرابی، بهتر است سنسور دما را بررسی و در صورت نیاز تعویض کنید.
دیدگاهتان را بنویسید